Ponad jedna trzecia gospodarstw domowych w Polsce ma problemy z terminowym opłacaniem bieżących rachunków. Co dziesiąty respondent spodziewa się, że w kolejnych 12 miesiącach będzie mieć duże kłopoty lub całkowicie przestanie spłacać swoje zobowiązania finansowe.
Wyniki najnowszego Barometru Obsługi Zobowiązań – obliczanego co kwartał przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (ZPF) oraz Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej (IRG SGH) – pokazują, że rekordowa inflacja negatywnie wpływa na nastroje Polaków, dotyczące terminowej spłaty zobowiązań*.
– Ponad połowa gospodarstw domowych zmierzyła się w ostatnich miesiącach z problemami ze sfinansowaniem nie tylko tych zwykle większych wydatków np. na opiekę medyczną, ale również podstawowych opłat za energię elektryczną lub czynsz – mówi Marcin Czugan, prezes ZPF.
Barometr Obsługi Zobowiązań blisko dołka z okresu pandemii
Barometr Obsługi Zobowiązań (BOZ) to indeks obliczany na podstawie odpowiedzi respondentów, dotyczących bieżącej oraz prognozowanej obsługi zobowiązań finansowych.
W pierwszym kwartale 2023 r. wartość BOZ wyniosła 88,7 pkt. wobec 86,8 pkt. w ostatnich trzech miesiącach 2022 r. Minimalny wzrost wskaźnika nie jest jednak powodem do optymizmu.
– Mimo lekkiej poprawy, wartość BOZ jest nadal zbliżona do pandemicznego dołka. Wyraźnie widać, że po oczyszczeniu wskaźnika z wahań krótkookresowych jego trend jest spadkowy – wyjaśnia dr Sławomir Dudek, ekonomista SGH i współautor badania.
Czy gospodarstwa domowe terminowo obsługują zobowiązania?
Zbliżony do odnotowanego w okresie pandemii jest również odsetek gospodarstw domowych, które twierdzą, że nie mają problemów z bieżącą obsługą zobowiązań. Wynosi on tylko 65,9%, podczas gdy jeszcze na początku 2019 r. taką deklarację złożyło prawie 80% ankietowanych.
Jednocześnie 26,2% konsumentów mówi, że ma małe problemy z obsługą bieżących zobowiązań, a 7,9% określa je jako duże.
– Rosnące koszty gazu, energii, czynszów powodują stopniowe powstawanie kłopotów z wywiązywaniem się z regularnych płatności. W porównaniu do poprzednich lat na razie nie zwiększyły się problemy w zakresie obsługi zobowiązań w instytucjach finansowych – zauważa Marcin Czugan.
Respondenci zostali również zapytani o przewidywania dotyczące spłacania zobowiązań w przyszłości. O ich dużej niepewności może świadczyć to, że aż jedna piąta ankietowanych nie wskazała, czy ich sytuacja się polepszy, czy pogorszy.
Za to 9,9% ankietowanych spodziewa się dużych problemów z obsługą zobowiązań, która w niektórych przypadkach może doprowadzić do sytuacji, w której całkowicie przestaną je spłacać.
Problem finansowania wydatków dotyczy już ponad połowy Polaków
Ankietowani zostali zapytani w badaniu również o to, czy w ostatnich 12 miesiącach pojawiły się u nich problemy ze sfinansowaniem konkretnego wydatku.
Prawie co czwarta osoba wskazała, że problematyczna okazała się konieczność zapłacenia za dodatkowe usługi medyczne (w tym stomatologiczne). Ale wśród odpowiedzi uwagę zwraca wysoki odsetek tych, które potwierdzają, że coraz trudniej jest pokrywać wydatki mieszkaniowe i na żywność.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na ostatnie dane Głównego Urzędu Statystycznego na temat inflacji w styczniu. Według nich ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 17,2% r/r. Ale żywność podrożała o 20,7% r/r, a koszt utrzymania mieszkania wzrósł o 22,3% r/r.
—
* Przez zobowiązania rozumiemy regularne płatności (np. czynsz, opłaty za telefon, internet, TV, energię, gaz, ogrzewanie, wodę, czesne, podatki, składki ZUS/NFZ) oraz raty kredytów i pożyczek, raty leasingu.