Wszystkie skontrolowane przez NIK szkoły zatrudniały nauczycieli posiadających pełne kwalifikacje do nauczania sześciolatków. Odpowiednia była też liczba sal dydaktycznych potrzebnych do prowadzenia zajęć z najmłodszymi uczniami. Gorzej było z ich wyposażeniem. NIK skierowała do dyrektorów szkół, gmin oraz MEN-u szereg uwag. Izba uważa, że wszystkie wskazane nieprawidłowości należy usunąć jeszcze w bieżącym roku szkolnym. Pod koniec roku szkolnego 2013/2014 NIK sprawdzi, czy jej wnioski zostały zrealizowane.
W większości krajów Unii Europejskiej naukę szkolną podejmują dzieci młodsze niż siedmioletnie. Od szóstego roku uczą się dzieci w Austrii, Belgii, Czechach, Francji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Niemczech, Norwegii, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Włoszech i na Litwie. Z kolei w Anglii, Holandii, Szwecji, Walii, na Węgrzech i na Łotwie nauka zaczyna się już od piątego roku życia.
NIK sprawdziła stan przygotowań polskich szkół do przyjęcia sześciolatków. Wszystkie skontrolowane placówki spełniały wymóg zatrudniania nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje do nauczania wczesnoszkolnego i prowadzenia zajęć opiekuńczo-wychowawczych. Skontrolowane szkoły podstawowe miały również wystarczającą liczbę pomieszczeń dydaktycznych do nauki zwiększonej liczby uczniów.
Izba wymienia w raporcie szereg poważnych nieprawidłowości, które powinny zostać usunięte przed obowiązkowym skierowaniem sześciolatków do szkół. Dotyczą one zarówno funkcjonowania poszczególnych placówek, jak i całego systemu. Pod koniec roku szkolnego 2013/2014 NIK sprawdzi, czy jej wnioski zostały zrealizowane.
NIK kieruje do Ministra Edukacji Narodowej, jako odpowiedzialnego za politykę oświatową państwa, następujące uwagi:
- należy określić obowiązkowe podstawowe standardy przygotowania szkoły do objęcia nauką dzieci sześcioletnich;
- należy przyjąć alternatywne do programu „Radosna szkoła” formy wsparcia organów prowadzących szkoły w przygotowaniu ich do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (według wypracowanych wcześniej standardów).
NIK kieruje do gmin, jako organów prowadzących szkoły podstawowe, następujące uwagi:
We wszystkich szkołach należy wyposażyć sale lekcyjne do zajęć na I etapie edukacyjnym zgodnie z zaleceniami podstawy programowej z 2012 roku. Kontrola NIK wykazała, że:
- w 27 szkołach (84,4%) nie zapewniono uczniom klas pierwszych możliwości pracy przy osobnym komputerze w pracowni komputerowej (zalecenie nr 11 podstawy programowej);
- w 14 szkołach (43,8%) nie wyposażono sal lekcyjnych klas pierwszych w kilka zestawów komputerowych z dostępem do Internetu i oprogramowaniem odpowiednim do wieku (zalecenia nr 3 i 11 podstawy programowej);
- w sześciu szkołach (18,8%) nie wyposażono sal lekcyjnych klas pierwszych w sprzęt audiowizualny (zalecenie nr 3 podstawy programowej);
- w sześciu szkołach (18,8%) nie zapewniono uczniom klas pierwszych możliwości realizacji zajęć z wychowania fizycznego w sali gimnastycznej i na boisku (zalecenie nr 14 podstawy programowej);
- w czterech szkołach (12,5%) w salach lekcyjnych klas pierwszych nie została urządzona część rekreacyjna (zalecenie nr 3 podstawy programowej);
Konieczne jest również zapewnienie we wszystkich szkołach podstawowych pomieszczeń do organizacji świetlicy oraz wydawania ciepłych posiłków. Inspektorzy stwierdzili podczas kontroli, że:
- cztery szkoły prowadzące zajęcia opiekuńczo-wychowawcze poza czasem zajęć lekcyjnych nie dysponowały wydzielonym pomieszczeniem na świetlicę szkolną (zajęcia takie organizowano w dostępnych w danym czasie salach lekcyjnych);
- w dwóch szkołach nie zapewniono uczniom możliwości spożywania ciepłych posiłków, ze względu na brak warunków do urządzenia kuchni i jadalni.
NIK kieruje do dyrektorów szkół następujące uwagi:
Dzieci muszą mieć zapewnioną na terenie szkoły odpowiednią opiekę przed lekcjami i po ich zakończeniu. Zajęcia świetlicowe w grupach wychowawczych muszą być organizowane z zachowaniem dopuszczalnej liczby uczniów. Kontrola wykazała, że:
- w 12 szkołach zajęcia opiekuńczo-wychowawcze w świetlicy szkolnej organizowano w grupach przekraczających dopuszczalną liczbę 25 uczniów, określoną w § 7 ust. 2 ramowego statutu publicznej szkoły podstawowej.
Szkoły muszą zapewniać właściwe warunki bezpieczeństwa uczniów (wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).
- w 18 szkołach (56,3%) nie zapewniono dla części uczniów klas pierwszych dostosowanych do wymagań ergonomii mebli szkolnych (stolików i krzeseł) w sali lekcyjnej, pracowni komputerowej lub świetlicy szkolnej (wymaganie określone w § 9 ust. 2 rozporządzenia);
- w sześciu szkołach (18,8%) nie zapewniono uczniom klas pierwszych dostosowanych do wymagań ergonomii warunków w szatni szkolnej (wymaganie określone w § 9 ust. 2 rozporządzenia);
- w trzech szkołach (9,4%) dla uczniów klas pierwszych nie zapewniono dostosowanych do wymagań ergonomii rozwiązań w sanitariatach szkolnych (wymaganie określone w § 9 ust. 2 rozporządzenia).
W wystąpieniach do gmin oraz do dyrektorów szkół NIK sformułowała łącznie 119 wniosków. Część ze stwierdzonych nieprawidłowości została usunięta jeszcze w trakcie trwania kontroli. Pozostałe – jak informują kontrolowani – są sukcesywnie eliminowane. Izba uważa, że usunięcie wszystkich wskazanych w raporcie nieprawidłowości jest możliwe jeszcze w roku szkolnym 2013/2014.
Kontrolę NIK przeprowadziła w MEN, 16 urzędach gmin i 32 szkołach. NIK włączyła też do swojego raportu wyniki kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która badaniem objęła 11 958 szkół.
[www.nik.gov.pl]